ZABYTKI SZCZAWNIKA Najcenniejszym zabytkiem Szczawnika jest drewniana cerkiew pw. św. Demetriusza (Dymitra) – obecnie filialny kościół katolicki parafii w Złockiem. Wyposażenie świątyni pochodzi z XVIII-XIX (część z poprzedniej cerkwi). Cerkiew posiada ładny, kompletny późnobarokowy ikonostas z XVIII/XIX w z archaicznymi carskimi wrotami. Starsze są dwa późnobarokowe ołtarze boczne – pochodzą z 1729 roku. W północnym (po lewej stronie) znajduje się obraz Przemienienie Pańskie. W ołtarzu południowym (prawa strona) jest ikona przedstawiająca Opłakiwanie Chrystusa (Chrystus w grobie). Sufit szerszej części nawy (bliżej prezbiterium) pokrywa ornament roślinno-geometryczny. W rogach znajdują się wyobrażenia ewangelistów. Prawą, węższą cześć nawy, pokrywa polichromia z lat 1936-1937 przedstawiająca chrzest Rusi w 988 r. (wyraźne uwypuklenie postaci księcia Włodzimierza Wielkiego). Po przeciwnej stronie podobnych rozmiarów okazała polichromia ukazująca Sąd Ostateczny. W ołtarzu głównym (w prezbiterium) przedstawiono Jezusa na Krzyżu. Po lewej stronie prezbiterium, wisi na ścianie obraz wotywny Ukrzyżowanie z 1854 r. Na obrazie przedstawiona jest też para jego chłopskich fundatorów. Na prawej ścianie prezbiterium znajduje się obraz św. Barbary z 1867 roku. Ściana oddzielająca prezbiterium od zakrystii ozdobiona jest kilkoma starymi ikonami. Jedna z nich przedstawia Chrystusa Pantokratora z XVII w. Po prawej stronie prezbiterium znajduje się też gablotka z małą ekspozycją ksiąg mszalnych (sudiebników) w języku staro-cerkiewno-słowiańskim i innych dokumentów. Najstarszym elementem cerkwi jest dzwon z 1707 r. Świątynię otacza niewysoki kamienny murek. Oprócz cerkwi w Szczawniku zachowało się kilka połemkowskich domów – chyży i zrębowych spichlerzyków, tzw. sypańców. Interesujące są też trzy kapliczki – jedna w centrum wsi, na północ od cerkwi, druga kapliczka MBNP, trzecia przy wjeździe do Szczawnika. Kapliczka Matki Boskiej Nieustającej Pomocy zlokalizowana w środkowo-zachodniej części wsi ok. 120 m na południe od cmentarza przy skrzyżowaniu wewn. dróg prowadzących do Złockiego, Milika i na Jaworzynkę. Kapliczka murowana z kamienia dzikiego, łamanego, tynkowana, pobielona. Wnętrze sklepione kolebkowo. Więźba dachowa, drewniana konstrukcji krokwiowo-płatwiowej. Dach dwuspadowy kryty gontem. Szczyty trójkątne, szalowane dekami dołem laubzegowanymi. Wzniesiona na rzucie prostokąta, szeroko frontowa, symetryczna. Obiekt o zwartej, prostopadłościennej bryle. W ścianie frontowej otwarta arkada wejściowa. Wnętrze jednopomieszczeniowe, tynkowane, bielone. Przy ścianie tylnej kamienna mensa ołtarzyka. Kapliczka jest cennym zabytkiem XIX wiecznej , małej architektury sakralnej o dużych walorach historycznych i krajobrazowych. Stanowi dobro kultury w rozumieniu ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach i jako taka w pełni zasługuje na ochronę prawną poprzez wpisanie do rejestru zabytków. Na miejscowym cmentarzu, można odnaleźć kilka kamiennych łemkowskich krzyży i ciekawych nagrobków. Pamiątką po dawnych mieszkańcach są też krzyże wotywne. | |||